مهندس عمادی
کارشناس سابق شرکت مادرتخصصی خدمات کشاورزی
شیلات زمانی دراختیارکشور شوروی بود و در زمان دکتر مصدق ملی اعلام میشود و به ایران تعلق می گیرد. شرکت سهامی شیلات زیر نظر وزارت دفاع بود . بعد از انقلاب به وزارت کشاورزی منتقل می شود بطوریکه ماشینهای یخچالدار شیلات پلاک ارتشی داشتند. در دهه 60 شیلات با حکم حکومتی امام خمینی (ره) زیر نظر وزارت جهاد می آید.
در زمان شروع به کار من شرکت بازرگانی شیلات تازه تاسیس شده بود که موظف بود کلیه خرید و فروش ، صادرات و واردات را انجام دهد. در حقیقت حق العملکار شرکت سهامی شیلات بود.
در دهه60 ، 70 زمان اوج رونق خاویار ایران بود. کنترل دریای خزر تحت نظارت دو کشور ایران و شوروی بود و دریا بسیار خوب کنترل می شد و رها سازی ماهیان خاویاری نیز انجام می شد.
در بحث تجارت خاویار کشورشوروی بخش عمده ای مصرف داخلی داشت . ایران مصرف داخلی زیادی نداشت و بیشتر صادرات داشت و تامین خاویار در جهان را داشت.
بعداز فروپاشی شوروی پنج کشور حوزه دریای خزربه وجود آمد . بعضی کشورهای تازه استقلال یافته کنترل کافی در مورد ذخائر ماهیان خاویاری نداشتند و قسمت اعظم دریا از کنترل و نظارت خارج شد . فقط ایران با رهاسازی بچه ماهی ، کنترل قاچاق،کمک به بخشی از حفاظت از ذخایر داشت. دهه 80 ، 90 به کاهش صید ذخائر ماهیان خاویاری انجامید.
من حدود 33 سال در شیلات و شرکت مادر تخصصی سابقه کار دارم. با توجه به اینکه در دهه 80 حجم تولید خاویار کم شد بعضی تجار به تعدادی اندک ، مزارع پرورشی ماهی خاویاری تاسیس کردند. در اوائل سالهای 90 خاویار پرورشی به بار نشست و صادرات خاویار پرورشی شروع شد. اگر پرورش ماهیان خاویاری از طریق سازمانهای متولی توسعه پیدا می کرد میزان تولید خیلی بهتر می بود.
از دهه 90 ببعد با توجه به افزایش قیمت خاویار افراد دیگری هم وارد کار پرورش خاویار شدند و حدود 120 مزرعه پرورش ماهیان خاویاری تاسیس شد. مکان مزرعه ها بیشتر در سواحل شمالی گیلان، مازندران و گلستان مستقر هستند. حدود 15 استان در این کار فعالیت دارند مثل استانهای اصفهان ، یزد ، چهار محال و بختیاری ، سیستان و بلوچستان و خراسان مزارعی تاسیس کردند.
نظر من به عنوان کارشناس این مقدار خاویار پرورشی در شان کشور ایران نیست. چین بالای 100 تن و ایران حدود 5تا6 تن تولید خاویار پرورشی دارد.
چون تولید و استحصال خاویار امروزه خیلی کم است بروز رسانی عمل آوری خاویار به صرفه نیست و به صورت سنتی انجام می شود. در دهه های 60 و 70 دستگاههای بسته بندی و شیشه های بسته بندی از آلمان وارد می شدند و به روز بودند.